「我所知道的愛爾蘭語-文法-數字」修訂間的差異

出自Tan Kian-ting的維基
跳至導覽 跳至搜尋
 
(未顯示同一使用者於中間所作的 47 次修訂)
行 17: 行 17:
有興趣的可以比較1-10的形態和英語、法語等其他印歐語系數字的異同。
有興趣的可以比較1-10的形態和英語、法語等其他印歐語系數字的異同。
=====0-10=====
=====0-10=====
1~10為「虛詞a + 數數基本型(以下稱基本型)」
{| class="wikitable"  
{| class="wikitable"  
|-
|-
行 24: 行 25:
|-
|-
| 0
| 0
| náid
| '''náid'''
|  
| 不加虛詞a
|-
|-
| 1
| 1
| a haon
| a '''h'''aon
| 原型是aon
| 基本型原型是aon
|-
|-
| 2
| 2
行 56: 行 57:
|-
|-
| 8
| 8
| a hocht
| a '''h'''ocht
| 原型是ocht
| 基本型原型是ocht
|-
|-
| 9
| 9
行 67: 行 68:
|  
|  
|}
|}
'''11-20'''
=====11-19=====


11~19為虛詞a+「1~9」+déag(表示10)。但是12 (a dó dhéag) 的déag 要lenition,變成dhéag。
11~19為「虛詞a+『1~9 基本型』+déag(表示10)」。
 
但是12 (a dó dhéag) 的déag 要lenition,變成dhéag。
{| class="wikitable"  
{| class="wikitable"  
|-
|-
行 78: 行 81:
| 11
| 11
| a haon déag
| a haon déag
|
|1+10
|-
|-
| 12
| 12
| a dó dhéag
| a dó '''dh'''éag
| *déag -> dhéag
|
# 2+10
# 2. *déag -> dhéag
|-
|-
| 13
| 13
| a trí déag
| a trí déag
|
|3+10
|-
|-
| 14
| 14
| a ceathair déag
| a ceathair déag
|
|4+10
|-
|-
| 15
| 15
| a cúig déag
| a cúig déag
|
|5+10
|-
|-
| 16
| 16
| a sé déag
| a sé déag
|
|6+10
|-
|-
| 17
| 17
| a seacht déag
| a seacht déag
|
|7+10
|-
|-
| 18
| 18
| a hocht déag
| a hocht déag
|
|8+10
|-
|-
| 19
| 19
| a naoi déag
| a naoi déag
|9+10
|}
=====20-99=====
*我們把二位數拆成XY比較。
*X0(20、30、40、50、60、70、80、90) 如下所示,不加虛詞a。
{| class="wikitable"
|-
! 阿拉伯數字
! 愛爾蘭語
! 備註
|-
| 20
| fiche
|
|-
| 30
| tríocha
|
|-
| 40
| daichead
|
|-
| 50
| caoga
|
|-
| 60
| seasca
|
|-
| 70
| seachtó
|
|-
| 80
| ochtó
|
|-
| 90
| nócha
|
|}
* XY(尾數Y非0時)=「X0 + 虛詞a +Y」<br />
{| class="wikitable"
|-
! 阿拉伯數字
! 愛爾蘭語
! 備註
|-
| 21
| '''fiche''' a haon
|'''20'''+1
|-
| 33
| '''tríocha''' a trí
| '''30'''+3
|-
| 52
| '''caoga''' a dó
|'''50'''+2
|-
| 75
| '''seachtó''' a cúig
|'''75'''+5
|-
| 86
| '''ochtó''' a sé
|'''80'''+6
|-
| 99
| '''nócha''' a naoi
|'''90'''+9
|}
=====100-999=====
我們還是把三位數拆成 XYZ:
* X00:
céad 表示100,不加a,200, 300..., 900是以「X個100」的形式表示。
根據之後會細講的規則,200, 300, ... , 600中,céad要 lenition;700, 800, 900中,céad要eclipsis。於是得下表:
{| class="wikitable"
|-
! 阿拉伯數字
! 愛爾蘭語
! 備註
|-
|100
|céad
|'''開頭不加aon'''
|-
| 200
| dhá ''chéad''
|1.'''不是dó開頭'''
2. 以下到600,céad 需 ''lenition''
|-
| 300
| trí ''chéad''
|
|-
| 400
| ceithre ''chéad''
|'''不是ceathair開頭'''
|-
| 500
| cúig ''chéad''
|
|-
| 600
| sé ''chéad''
|
|-
| 700
| seacht '''gcéad'''
|以下到900,céad 需 '''eclipsis'''
|-
| 800
| ocht '''gcéad'''
|
|
|-
|-
| 20
| 900
| a fiche
| naoi '''gcéad'''
|
|
|}
|}
* X10=X00+a+10的基本型,如:
{| class="wikitable"
|-
! 阿拉伯數字
! 愛爾蘭語
! 備註
|-
|110
|'''céad''' a deich
|'''100'''+10
|-
| 210
| '''dhá chéad''' a deich
|'''200'''+10
|-
| 910
| '''naoi gcéad''' a deich
| '''900'''+10
|}
* XY0(Y>1,即X20, X30...X90)=X00+'''is'''+Y0基本型,如:
{| class="wikitable"
|-
! 阿拉伯數字
! 愛爾蘭語
! 備註
|-
|120
|'''céad''' is fiche
|'''100'''+is+20
|-
| 230
| '''dhá chéad''' is tríocha
|'''200'''+is+30
|-
|850
|'''ocht gcéad''' is caoga
|'''800'''+is+50
|-
| 990
| '''naoi gcéad''' is nócha
| '''900'''+is+90
|}
* XYZ(其餘三位數)=X00+YZ基本型(如果前面有a,補a),如:
*
{| class="wikitable"
|-
! 阿拉伯數字
! 愛爾蘭語
! 備註
|-
|101
|'''céad''' a haon
|'''100'''+1
|-
| 102
| '''céad''' a dó
|'''100'''+2
|-
|209
|'''dhá chéad''' a naoi
|'''200'''+9
|-
|311
|'''trí chéad''' a haon déag
|'''300'''+11
|-
|312
|'''trí chéad''' a dó dhéag
|'''300'''+12
|-
|519
|'''cúig chéad''' a naoi déag
|'''500'''+19
|-
|521
|'''cúig chéad''' fiche a haon
|'''500'''+21
|-
|659
|'''sé chéad''' caoga a naoi
|'''600'''+59
|-
|882
|'''ocht gcéad''' ochtó a dó
|'''800'''+82
|-
|999
|'''naoi gcéad''' nócha a naoi
|'''900'''+99
|}
===== 1000以上 =====
以下講愛爾蘭語Córas na mBunuimhreacha(基數系統)的數數法。
míle 是1000;milliún 是1,000,000。
將數字三位撇結,XXX,YYY這樣,然後再換如:
「XXX個míle+YYY的數數型」(X個Y這種計數用法之後會提到)
例:974,345 = '''974個míle''' + 345 = '''naoi gcéad seachtó is ceithre míle''', trí chéad daichead a cúig
如果後面的群組是000不用管他。如:ceithre mhíle is fiche 24,000
另1,001為 míle a haon,中間不用加逗號。


====算數====
====算數====
#X+Y = Z:X的數數型 is Y的數數型, sin Z的數數型;a trí is a dó, sin a cúig (3+2 = 5)
#X+Y = Z:X的數數型 is Y的數數型, sin Z的數數型;a trí is a dó, sin a cúig (3+2 = 5)
#X-Y = Z:Y的數數型 ó X的數數型*, sin Z的數數型;a dó óna trí, sin a haon (3-2 = 1)
#X-Y = Z:Y的數數型 ó X的數數型*, sin Z的數數型;a dó óna trí, sin a haon (3-2 = 1)
#X*Y = Z:X的數數型 faoi Y的數數型*, sin Z的數數型;a dó faoina trí, sin a sé (2 * 3 = 6)
# X*Y = Z:X的數數型 faoi Y的數數型*, sin Z的數數型;a dó faoina trí, sin a sé (2 * 3 = 6)
#X/Y = Z:X的數數型 ar Y的數數型, sin Z的數數型;a sé ar a trí, sin a dó (6 / 3 = 2)
#X/Y = Z:X的數數型 ar Y的數數型, sin Z的數數型;a sé ar a trí, sin a dó (6 / 3 = 2)
註:
註:
#標星號*者(ó, faoi),若後接Y的數數型開頭為a,則:
# 標星號*者(ó, faoi),若後接Y的數數型開頭為a,則:
#:#ó + a -> óna
#:#ó + a -> óna
#:#faoi + a -> faoina
#:#faoi + a -> faoina
行 130: 行 371:
====號碼式念法、小數====
====號碼式念法、小數====
#一般號碼:把數字n依位數拆成一個一個數字個別唸。
#一般號碼:把數字n依位數拆成一個一個數字個別唸。
#: 例:18712 => 1,8,7,1,2 =>a haon, a hocht, a seacht, a haon, a dó
#:例:18712 => 1,8,7,1,2 =>a haon, a hocht, a seacht, a haon, a dó
#小數:「整數部分的數數型」+pointe(點,IPA:{{ipa|pˠinʲtʲə}} m4,pl.~í)+「小數部分的號碼式念法」
#小數:「整數部分的數數型」+pointe(點,IPA:{{ipa|pˠinʲtʲə}} m4,pl.~í)+「小數部分的號碼式念法」
#:例: 106.27 => 106 + pointe + 2,7 => céad is a sé pointe a dó, a seacht
#:例: 106.27 => 106 + pointe + 2,7 => céad is a sé pointe a dó, a seacht
#比數:數數型 ar 數數型,如:a haon ar a dó (1:2)
#時間:
##數數型 + a chlog:幾點。如:a haon a chlog 1點。
##ceathrú +i ndiaidh  + 數數型:x點15分(ceathrú有一刻、15分鐘,或是四分之一的意思)
###ceathrú 改為 leath,指x點半(leath有30分鐘、一半之意)
##ceathrú chun +數數型:x點45分
###英語「分+past/after+時」(0<分<=30)的對應用法:
###「x 個 nóiméad(分鐘)」 chun +y的數數型:x分鐘到y點;y-1點(60-x)分
###:deich nóiméad chun a sé 直譯:10分鐘到6點,即5點50分
###「x 個 nóiméad」 tar éis (i ndiaidh同義詞) + y的數數型:x分在y時以後;x時y分
###:deich nóiméad tar éis a sé 6點之後10分鐘,6時10分。
#幾號名詞:「名詞+a+數數型」:
#:seomra a dó 二號房
#:bus a haon 一路公車
#:Pól a trí 保羅三世


====去掉a的數數型====
====去掉a的數數型====
=====打牌=====
=====打牌=====
# aon an mháimh (Ace王牌,mámh:王牌 trump)
#aon an mháimh (Ace王牌,mámh:王牌 trump)
# an + (t-) aon/do…/deich + 花色,花色包含:
# an + (t-) aon/do…/deich + 花色,花色包含:
## hart 紅心
##hart 紅心
## triuf 梅花
##triuf 梅花
## spéireata 黑桃
##spéireata 黑桃
## muileata 方塊
##muileata 方塊


=====做幾次=====
=====做幾次=====
# faoi + 數數型(Lenition,去a),如:faoi dhó(作)兩次
#faoi + 數數型(Lenition,去a),如:faoi dhó(作)兩次


=====X個或Y個=====
=====X個或Y個=====
# 1個或n個名詞:名詞+nó+數詞(去數數型),如:lá nó dhó(注意不是dó)一天或兩天
#1個或n個名詞:名詞+nó+數詞(去數數型),如:lá nó dhó(注意不是dó)一天或兩天
# x個或y個名詞:x(去數數型)+nó+y(去數數型)+de+名詞單數(Lenition):cúig nó sé de bhliain 五或六年
#x個或y個名詞:x(去數數型)+nó+y(去數數型)+de+名詞單數(Lenition):cúig nó sé de bhliain 五或六年
 
===計物===
 
===== 縮寫解釋 =====
* 單主:名詞的單數主格
* 雙數:
** '''第2變格名詞的單數與格''' (bróg-> bróig; girseach -> girsigh)
** '''其餘'''變格名詞的'''單數主格'''
* 三到十:
** '''有些名詞,主要是單位名詞,若前接數量詞3到10的其中一個,使用「三到十」'''的特殊複數形式(以下稱「'''三到十型'''」,例如下表)外,'''餘用單數主格'''。
**方言涵納特有的有三到十型的名詞。
 
{| class="wikitable"
|+
有「三到十型」的常用名詞
!名詞
!三到十型
!解釋
!註
|-
|bliain
|bliana
|年
|
|-
|ceann
|cinn
|頭、個
|除「頭」以外,亦指「幾個東西」的「幾個」,接在數詞後面,代指先前提到的名詞,不用於人。
比如:我有三隻狗,他有七隻。
 
Tá trí ghadhar agam, agus tá seacht '''gcinn''' aige.
|-
|orlach
|orlaí
|英寸
|
|-
|seachtain
|seachtainí
|週(week)、禮拜
|
|-
|pingin
|pingine
|便士(penny,貨幣單位)
|
|-
|slat
|slata
|碼(yard);桿子
|
|-
|troigh
|troithe
|英尺
|
|-
|uair
|uaire
|次(time);時間
|
|-
|ubh
|uibh
|蛋
|
|-
|cloigeann
|cloigne
|骷髏頭;(計人量詞)位、名
|
|}
 
*
*L:後方名詞lenition軟音化
*E:後方名詞eclipsis暗音化
*H:後方名詞h-prothesis(母音開頭者,字首加h)
 
====1-10====
 
#形容詞位置順序:冠詞(若有)+數詞+名詞+形容詞+'''amháin'''(若有)
#變成屬格時,位於被修飾名詞(所屬名詞)之後,性數子音冠詞交替不變。seolta '''na trí bhád''' '''三艘船隻的'''帆
 
{| class="wikitable"
|+
!數字
!說明
!範例
!子音交替
!使用冠詞
!形容詞變化
!範例2
!備註
|-
|1
|aon<sup>L</sup> + 單主 + amháin
單主 + amháin
 
單主
|aon '''ch'''apall amháin
capall amháin
 
capall
| rowspan="2" |L
| rowspan="2" |an
|單數。<br />其性與子音交替,同所修飾名詞
|an t-aon chapall mór amháin
an t-aon bhean mhór amháin
|此處aon 不能單獨使用,單獨使用指:任何any。
amháin有「只、衹」的意思。
 
'''an + aon 變成 an t-aon'''(字首加h),'''不分陰陽'''。
|-
|2
|dhá<sup>L</sup> + '''雙數'''
|dhá '''ch'''apall
''dhá '''bh'''róig''
| <sup>'''L'''</sup>複數
|an dá chapall mhóra
an dá bhean mhóra
|
#前接an冠詞變成dá,即'''an + dhá<sup>L</sup> -> an dá<sup>L</sup>'''。an dá chapall
#所有格代詞+dhá+名詞時,'''名詞依所有格代詞子音交替或字首加h'''。如:
##a dhá '''h'''úll 她的兩顆蘋果
##bhur dhá '''g'''cat 你們的兩隻貓
|-
|3-6
|trí(ceithre, cúig, sé) <sup>L</sup> +'''三到十(單主)'''
|trí(ceithre, cúig, sé)  '''ch'''apall
''trí(ceithre, cúig, sé)  '''h'''uibhe''
|L 其他
H 三到十型
| rowspan="2" |'''na'''
| rowspan="2" |<sup>'''L'''</sup>複數
 
(除了名詞是以母音結尾的三到十型時,如:bliana、pingine等,形容詞不Lenition)
|na trí chapall mhóra
 
na trí bhean mhóra
|
|-
|7-10
|seacht(ocht, naoi, deich)<sup>E</sup>+'''三到十(單主)'''
|seacht (ocht, naoi, deich) '''g'''capall
seacht (ocht, naoi, deich) '''''n-'''uibhe''
|E
|na naoi gcapall mhóra
 
na naoi mbean mhóra
|
|}
 
=====屬格=====
冠詞+X個+Y(形容詞)的+A(名詞)+的B
*X=1
**陽性:B + an aon <sup>L</sup>名詞單屬A + <sup>L</sup>形容詞單屬Y+amháin
**陰性:B + na '''h'''aon 名詞單屬A + 形容詞單屬Y+amháin
*X=2:B an dá +L名詞雙數A +L形容詞單數Y
*X=3-10:
**使用na的數詞,要Eclipsis(trí->dtrí, ceithre->, gceithre, cúig->gcúig , ocht-> n-ocht, deich->ndeich)。如同屬格代詞後面na要接Eclipis一樣。
**名詞使用三到十型(若可用)或主格。
 
{| class="wikitable"
!數字
!冠詞
!X數詞
!A名詞
!Y形容詞
!範例
|-
|1
|an(陽)
na(陰)
|aon(陽)
haon(陰)
|<sup>L</sup>名詞單屬(陽)
名詞單屬(陰)
|<sup>L</sup>形容詞單屬(陽)
形容詞單屬(陰)
|rud an aon fhear mhór
rud na haon bean mór
|-
|2
|an
|dá
|<sup>L</sup>名詞雙數
|<sup>L</sup>形容詞單數
|fad an dá bróig bheag
(兩隻鞋的長度)
|-
|3
| rowspan="8" |na
|dtrí
| rowspan="4" |L 單主
H 三到十型
| rowspan="8" |<sup>'''L'''</sup>複數
(除了名詞是以母音結尾的三到十型時,如:bliana、pingine等,形容詞不Lenition)
| rowspan="8" |rud na dtrí fear  mór
 
 
tréimhse na gceithre bliana fad
 
(四年的期間)
 
 
|-
|4
|gceithre
|-
|5
|gcúig
|-
|6
|sé
|-
|7
|seacht
| rowspan="4" |E單主/三到十型
|-
|8
|n-ocht
|-
|9
|naoi
|-
|10
|deich
|}
 
====11-19====
原則上,「1X個Y」拆成「(冠詞)X個Y+déag」。但11是「(an t-)aon<sup>L</sup>+單數名詞+d(h)éag」。
* deag or dheag:déag 前接母音結尾的名詞時,變成dhéag,如 dhá bó dhéag,但是以下除外:
** 三到十型的名詞:ceithre bliana déag.
** euro(歐元):cúig euro déag.
*「冠詞+X個+形容詞+Y」:=
**要改為(冠詞)+「X個Y」+<sup>L</sup>形容詞
**如果遇到13~19,有三到十型的名詞就變成三到十型。三到十型若以母音結尾,形容詞為複數並維持原型,不Lenition。
 
{| class="wikitable"
|+
!數字
!說明
!範例
!加形容詞
!冠詞
|-
|11
|aon<sup>L</sup>+單數名詞+déag
|aon bhád déag
|aon bhád déag mhóra
| an '''t-'''(不分陰陽)
|-
|12
|dhá(trí, ceithre, cúig, sé)<sup>L</sup>+單數名詞+déag
|dhá bhád déag
|dhá bhád déag mhóra
|an
|-
|13-16
|trí (ceithre, cúig, sé)<sup>L</sup>+單數名詞+déag
|trí bhád déag
|trí bhád déag mhóra
|na
|-
|17-19
|seacht(ocht, naoi)<sup>E</sup>+單數名詞+déag
|seacht mbád déag
|seacht bhád déag mhóra
|na
|}
 
===== 屬格 =====
冠詞+X個+Y(形容詞)的+A(名詞)+的B
* X=11(不分陰陽):B + an aon + <sup>L</sup>A單主 + déag + <sup>L</sup>Y形容詞複數
**如:
***stábla an aon chapall déag mhóra
***ag oscailt an aon fhuinneog déag throm
* X=12~19:B+「冠詞+(X-10)個+A(名詞)」+ déag + <sup>L</sup>Y形容詞複數
**如:該18匹大馬的頭 => ceann + an+ 「(18-10=8)匹馬」+deag + mhóra
**ceann na n-nocht capall déag mhóra
 
==== 20-99以上 ====
* 20,  30, ..., 90 (fiche, tríocha, daichead,..., nócha)等十的倍數
**後面接名詞單數主格,前面接an。
**就算實際上是屬格,也一律用單屬主格並一律用an。這時an後面的數詞,除了 d, t(dental-dots規則),以及f ,s 開頭以外,一律lenition(類似 an+<sup>L</sup>單屬陽,但不適用f,s)。
**比如:
***fiche leabhar mór
*** meáchan fiche leabhar mór
*** meáchan an fiche leabhar mór
 
*XY型
**29-99以上的東西有分傳統系統和簡化系統:
**'''傳統系統'''
***XY:「XY個+形容詞+Z」改為「Y個Z+形容詞+is+X0」(比如47隻小貓->「7隻小貓」+is+40)->seacht gcat bheaga is daichead.
*** 如果以1結尾,用單數形容詞(X0 + aon ),2-9原則用複數形容詞並妥以子音交替(但須符合前述規則),比如'''dhá''' chapall mhór'''a''' is daichead。
*** 數字 A = 三位數以上:「A 扣掉個位數」+ is 個位數的B,形容詞規則如上。例如:
**** 191 chat álainn -> 190 + is aon chat aláinn -> céad nócha is chat álainn.
**** 21,807 mbaile áille  (álainn 的複數形)-> míle is fiche, ocht gcéad is seacht mbaile áille
****注意搭配阿拉伯數字的寫法:保留形容詞和主詞的子音交替和變化。
**'''簡化系統'''
***很簡單:「數字的數數型」+單主名詞+單主形容詞,如:
****191 cat álainn -> céad, nócha a haon cat álainn
****21,807 baile álainn -> míle is fiche, ocht gcéad a seacht baile álainn
***註:與阿拉伯數字混寫時,名詞和主詞用原型。
 
====其他====
 
X個Y(形容詞)的A,可以寫成:「『X個ceann』+de+<sup>L</sup>Y複名詞+A複形容詞」,如:
 
* 13 theach mhóra -> 13 cinn  + de + tithe móra -> trí cinn déag de thithe móra.
 
=== 計人 ===
計人詞2-10和12有獨立的詞,其餘同計物式。
 
但是也有用計物式算人的,比如dhá namhaid 兩個敵人。
{| class="wikitable"
|+
計人詞表(L=lenition,但服從dental-dots不Lenition特例)
!數量
!愛爾蘭語
!被修飾名詞數與格
!形容詞變化
!備註
|-
|1
|duine
(aon) duine amháin
|單主
|單數
|和計物一樣
|-
|2
|beirt
|<sup>L</sup>單主
但是bean用ban(複屬)
|<sup>L</sup>複數
|當屬格時
 
* 不接冠詞:bheirt + <sup>L</sup>N + <sup>L</sup>adj-複
* 接冠詞:na beirte + <sup>L</sup>N +<sup>L</sup>adj-複.
 
neart bheirt fhear mhóra
 
near na beirte fhear mhóea
 
同義詞:dís
|-
|3
|triúr
| rowspan="8" |單主
但是bean用ban(複屬)
| rowspan="8" |單數
|
|-
|4
|ceathrar
|
|-
|5
|cúigear
|
|-
|6
|seisear
|
|-
|7
|seachtar
|
|-
|8
|ochtar
|
|-
|9
|naonúr
|
|-
|10
|deichníur
|
|-
|11
|aon duine dhéag
|單
|<sup>L</sup>複數
|和計物一樣
|-
|12
|dáréag
|單主
但是bean用ban(複屬)
|單數
|
|}
計人詞的用法:
 
* 獨立使用:Cá mhéad gasúr(=garsún)? '''Ochtar'''.
* 當主詞:'''beirt''' de na fir;
* 當前置修飾詞:'''beirt''' fhear
* 當名詞屬格:bád '''ceathair'''
* 也可以用來指示n個東西:dhá cheann 可用beirt代替
 
cloigeann (pl. cloigne),有時可以指人,如:dhá chloigeann déag 十二人


==序數==
==序數==
第幾個名詞。序數詞是名詞時要an t-(單數冠詞an後字首加t)
(L=Lenition,但服從dental-dots不Lenition特例)
{| class="wikitable"
!數量
!愛爾蘭語
!被修飾名詞數與格
!備註
|-
|1
|an chéad bhád
|<sup>L</sup>單主、複主
|可以用於複數名詞
an chéad daoine
|-
|2
|an dara bád
| rowspan="15" |<sup>字首加h</sup>
(an dara hasal)
|
|-
|3
|an triú bád
|
|-
|4
|an ceathrú bád
|
|-
|5
|an cuigiú bád
|
|-
|6
|an séú bád
|
|-
|7
|an seachtú bád
|
|-
|8
|an t-ochtú bád
|an t-
|-
|9
|an naoú bád
|
|-
|10
|an deichiú bád
|
|-
|11
|an t-aonú bád déag
|an t-
11以上的尾數1用aonú
|-
|12
|an t-dóú bád  déag
|12以上的尾數2用dóú
|-
|20
|an fichiú bád
|
|-
|21
|an t-aonú bád is fiche
|an t-
11以上的尾數1用aonú
|-
|22
|an t-dóú bád is fiche
|12以上的尾數2用dóú
|-
|30,40,....90
|an tríochadú bád
an daicheadú bád
an caogadú bád
an seascadú bád
an seachtódú bád
an t-ochtódú bád
an nóchadú bád
|
|-
|100
|an céadú bád
|
|
|-
|101
|an céad is aonú bád
|
|céad 不lenition
|-
|312
|an trí chéad is dóú bád déag
|
|
|-
|1000,1000000
|an míliú X; an milliúnú
|
|
|}
基本上和數數很像,但是個位數改成對應的序數詞。
* X的第n個名詞:
** 第n個名詞+ ag +代詞
** 第n個名詞+ le +名詞
** 但是也有a chéad/ar gcéad N這樣的使用法
* 每個第X天:去an換成gach,gach dara lá每個第二天
== 分數 ==
除了1/2、1/3,1/n同序數。
分數 + an/na + 名詞屬格 = 分數 + den + 名詞屬格
{| class="wikitable"
|+
!數字
!愛爾蘭語
!用例
|-
|1/2
|leath
|leath bealaigh 一半的路
|-
|1/3
|trian
|trian den úll
trian na n-úll
這蘋果的1/3
|-
|1/4
|ceathrú
| rowspan="2" |同序數
|-
|1/5
|cúigiú
|}
* go leith:再加1/2;is ceathrú 再加1/4。dhá phingin go leith 2.5便士
*複雜數字的分數用 X ar Y 表示
*an + 序數X + cuid 第X個部分可以指 1/X,例:an fiche naoú chuid = 1/29
*leath 可以表1半,或是1雙東西的一個


# leathdhoras 一扇對開門
# tá sé ar leathláimh 他只有一隻手


==參考==
==參考==
*''New Irish Grammar''
*''New Irish Grammar'', Christian Brothers
*''Basic Irish'', Nancy Stenson
*[http://www.nualeargais.ie/gnag/zahl2.htm Caibidil a hAon Déag: the Numbers (na hUimhreacha) > Numbers from 100 - 1 Mio], Lars Braesicke
*[https://www.focloir.ie/ga/dictionary/ei/past An Foclóir Nua Béarla-Gaeilge - past]
*[https://www.focloir.ie/ga/dictionary/ei/minute An Foclóir Nua Béarla-Gaeilge - minute]
*[https://www.teanglann.ie/en/eid/quarter An Foclóir English–Irish Dictionary, de Bhaldraithe - quarter]
*[https://www.focloir.ie/ga/dictionary/ei/half An Foclóir Nua Béarla-Gaeilge - half]
*[https://www.teanglann.ie/en/fgb/n%c3%b3im%c3%a9ad Foclóir Gaeilge–Béarla, Ó Dónaill - nóiméad]
*2017, ''[https://data.oireachtas.ie/ie/oireachtas/caighdeanOifigiul/2017/2017-08-03_an-caighdean-oifigiuil-2017_en.pdf Gramadach na Gaeilge : An Caigheán Oifigiúil]'', p.134, 144-153


{{Footer我所知道的愛爾蘭語}}
{{Footer我所知道的愛爾蘭語}}

於 2024年4月1日 (一) 23:51 的最新修訂

本頁是我所知道的愛爾蘭語系列的一部分。 目錄


以下講標準語的數字使用文法。愛爾蘭語的數字的使用比較複雜,雖然沒有漢語的量詞,但是有修飾人數,類似名或位的數詞,而且修飾名詞和形容詞還要考慮陰陽性單複數及是否軟音化。

愛爾蘭數字分類

  • 基數:數數用、修飾名詞
修飾名詞(表示名詞的數量)的又有分:
    • 修飾人的(x位、x名)
    • 修飾非人的(x個[事物])
  • 序數:第x

基數

數數

數字列表

以下的數字,能加a的都加a,因為在數數的時候,a這個虛詞不能忽略。a會觸發字首加h (h-prothesis)。

有興趣的可以比較1-10的形態和英語、法語等其他印歐語系數字的異同。

0-10

1~10為「虛詞a + 數數基本型(以下稱基本型)」

阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
0 náid 不加虛詞a
1 a haon 基本型原型是aon
2 a dó 計物型為dhá
3 a trí
4 a ceathair 計物型為ceithre
5 a cúig
6 a sé
7 a seacht
8 a hocht 基本型原型是ocht
9 a naoi
10 a deich
11-19

11~19為「虛詞a+『1~9 基本型』+déag(表示10)」。

但是12 (a dó dhéag) 的déag 要lenition,變成dhéag。

阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
11 a haon déag 1+10
12 a dó dhéag
  1. 2+10
  2. 2. *déag -> dhéag
13 a trí déag 3+10
14 a ceathair déag 4+10
15 a cúig déag 5+10
16 a sé déag 6+10
17 a seacht déag 7+10
18 a hocht déag 8+10
19 a naoi déag 9+10
20-99
  • 我們把二位數拆成XY比較。
  • X0(20、30、40、50、60、70、80、90) 如下所示,不加虛詞a。
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
20 fiche
30 tríocha
40 daichead
50 caoga
60 seasca
70 seachtó
80 ochtó
90 nócha
  • XY(尾數Y非0時)=「X0 + 虛詞a +Y」
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
21 fiche a haon 20+1
33 tríocha a trí 30+3
52 caoga a dó 50+2
75 seachtó a cúig 75+5
86 ochtó a sé 80+6
99 nócha a naoi 90+9
100-999

我們還是把三位數拆成 XYZ:

  • X00:

céad 表示100,不加a,200, 300..., 900是以「X個100」的形式表示。

根據之後會細講的規則,200, 300, ... , 600中,céad要 lenition;700, 800, 900中,céad要eclipsis。於是得下表:


阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
100 céad 開頭不加aon
200 dhá chéad 1.不是dó開頭

2. 以下到600,céad 需 lenition

300 trí chéad
400 ceithre chéad 不是ceathair開頭
500 cúig chéad
600 chéad
700 seacht gcéad 以下到900,céad 需 eclipsis
800 ocht gcéad
900 naoi gcéad
  • X10=X00+a+10的基本型,如:
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
110 céad a deich 100+10
210 dhá chéad a deich 200+10
910 naoi gcéad a deich 900+10
  • XY0(Y>1,即X20, X30...X90)=X00+is+Y0基本型,如:
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
120 céad is fiche 100+is+20
230 dhá chéad is tríocha 200+is+30
850 ocht gcéad is caoga 800+is+50
990 naoi gcéad is nócha 900+is+90
  • XYZ(其餘三位數)=X00+YZ基本型(如果前面有a,補a),如:
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
101 céad a haon 100+1
102 céad a dó 100+2
209 dhá chéad a naoi 200+9
311 trí chéad a haon déag 300+11
312 trí chéad a dó dhéag 300+12
519 cúig chéad a naoi déag 500+19
521 cúig chéad fiche a haon 500+21
659 sé chéad caoga a naoi 600+59
882 ocht gcéad ochtó a dó 800+82
999 naoi gcéad nócha a naoi 900+99
1000以上

以下講愛爾蘭語Córas na mBunuimhreacha(基數系統)的數數法。

míle 是1000;milliún 是1,000,000。

將數字三位撇結,XXX,YYY這樣,然後再換如:

「XXX個míle+YYY的數數型」(X個Y這種計數用法之後會提到)

例:974,345 = 974個míle + 345 = naoi gcéad seachtó is ceithre míle, trí chéad daichead a cúig

如果後面的群組是000不用管他。如:ceithre mhíle is fiche 24,000

另1,001為 míle a haon,中間不用加逗號。

算數

  1. X+Y = Z:X的數數型 is Y的數數型, sin Z的數數型;a trí is a dó, sin a cúig (3+2 = 5)
  2. X-Y = Z:Y的數數型 ó X的數數型*, sin Z的數數型;a dó óna trí, sin a haon (3-2 = 1)
  3. X*Y = Z:X的數數型 faoi Y的數數型*, sin Z的數數型;a dó faoina trí, sin a sé (2 * 3 = 6)
  4. X/Y = Z:X的數數型 ar Y的數數型, sin Z的數數型;a sé ar a trí, sin a dó (6 / 3 = 2)

註:

  1. 標星號*者(ó, faoi),若後接Y的數數型開頭為a,則:
    1. ó + a -> óna
    2. faoi + a -> faoina
    X ar Y有「X比Y」或是「X分之Y」的意思

號碼式念法、小數

  1. 一般號碼:把數字n依位數拆成一個一個數字個別唸。
    例:18712 => 1,8,7,1,2 =>a haon, a hocht, a seacht, a haon, a dó
  2. 小數:「整數部分的數數型」+pointe(點,IPA:[pˠinʲtʲə] m4,pl.~í)+「小數部分的號碼式念法」
    例: 106.27 => 106 + pointe + 2,7 => céad is a sé pointe a dó, a seacht
  3. 比數:數數型 ar 數數型,如:a haon ar a dó (1:2)
  4. 時間:
    1. 數數型 + a chlog:幾點。如:a haon a chlog 1點。
    2. ceathrú +i ndiaidh + 數數型:x點15分(ceathrú有一刻、15分鐘,或是四分之一的意思)
      1. ceathrú 改為 leath,指x點半(leath有30分鐘、一半之意)
    3. ceathrú chun +數數型:x點45分
      1. 英語「分+past/after+時」(0<分<=30)的對應用法:
      2. 「x 個 nóiméad(分鐘)」 chun +y的數數型:x分鐘到y點;y-1點(60-x)分
        deich nóiméad chun a sé 直譯:10分鐘到6點,即5點50分
      3. 「x 個 nóiméad」 tar éis (i ndiaidh同義詞) + y的數數型:x分在y時以後;x時y分
        deich nóiméad tar éis a sé 6點之後10分鐘,6時10分。
  5. 幾號名詞:「名詞+a+數數型」:
    seomra a dó 二號房
    bus a haon 一路公車
    Pól a trí 保羅三世

去掉a的數數型

打牌
  1. aon an mháimh (Ace王牌,mámh:王牌 trump)
  2. an + (t-) aon/do…/deich + 花色,花色包含:
    1. hart 紅心
    2. triuf 梅花
    3. spéireata 黑桃
    4. muileata 方塊
做幾次
  1. faoi + 數數型(Lenition,去a),如:faoi dhó(作)兩次
X個或Y個
  1. 1個或n個名詞:名詞+nó+數詞(去數數型),如:lá nó dhó(注意不是dó)一天或兩天
  2. x個或y個名詞:x(去數數型)+nó+y(去數數型)+de+名詞單數(Lenition):cúig nó sé de bhliain 五或六年

計物

縮寫解釋
  • 單主:名詞的單數主格
  • 雙數:
    • 第2變格名詞的單數與格 (bróg-> bróig; girseach -> girsigh)
    • 其餘變格名詞的單數主格
  • 三到十:
    • 有些名詞,主要是單位名詞,若前接數量詞3到10的其中一個,使用「三到十」的特殊複數形式(以下稱「三到十型」,例如下表)外,餘用單數主格
    • 方言涵納特有的有三到十型的名詞。
有「三到十型」的常用名詞
名詞 三到十型 解釋
bliain bliana
ceann cinn 頭、個 除「頭」以外,亦指「幾個東西」的「幾個」,接在數詞後面,代指先前提到的名詞,不用於人。

比如:我有三隻狗,他有七隻。

Tá trí ghadhar agam, agus tá seacht gcinn aige.

orlach orlaí 英寸
seachtain seachtainí 週(week)、禮拜
pingin pingine 便士(penny,貨幣單位)
slat slata 碼(yard);桿子
troigh troithe 英尺
uair uaire 次(time);時間
ubh uibh
cloigeann cloigne 骷髏頭;(計人量詞)位、名
  • L:後方名詞lenition軟音化
  • E:後方名詞eclipsis暗音化
  • H:後方名詞h-prothesis(母音開頭者,字首加h)

1-10

  1. 形容詞位置順序:冠詞(若有)+數詞+名詞+形容詞+amháin(若有)
  2. 變成屬格時,位於被修飾名詞(所屬名詞)之後,性數子音冠詞交替不變。seolta na trí bhád 三艘船隻的
數字 說明 範例 子音交替 使用冠詞 形容詞變化 範例2 備註
1 aonL + 單主 + amháin

單主 + amháin

單主

aon chapall amháin

capall amháin

capall

L an 單數。
其性與子音交替,同所修飾名詞
an t-aon chapall mór amháin

an t-aon bhean mhór amháin

此處aon 不能單獨使用,單獨使用指:任何any。

amháin有「只、衹」的意思。

an + aon 變成 an t-aon(字首加h),不分陰陽

2 dháL + 雙數 dhá chapall

dhá bhróig

L複數 an dá chapall mhóra

an dá bhean mhóra

  1. 前接an冠詞變成dá,即an + dháL -> an dáL。an dá chapall
  2. 所有格代詞+dhá+名詞時,名詞依所有格代詞子音交替或字首加h。如:
    1. a dhá húll 她的兩顆蘋果
    2. bhur dhá gcat 你們的兩隻貓
3-6 trí(ceithre, cúig, sé) L +三到十(單主) trí(ceithre, cúig, sé) chapall

trí(ceithre, cúig, sé) huibhe

L 其他

H 三到十型

na L複數

(除了名詞是以母音結尾的三到十型時,如:bliana、pingine等,形容詞不Lenition)

na trí chapall mhóra

na trí bhean mhóra

7-10 seacht(ocht, naoi, deich)E+三到十(單主) seacht (ocht, naoi, deich) gcapall

seacht (ocht, naoi, deich) n-uibhe

E na naoi gcapall mhóra

na naoi mbean mhóra

屬格

冠詞+X個+Y(形容詞)的+A(名詞)+的B

  • X=1
    • 陽性:B + an aon L名詞單屬A + L形容詞單屬Y+amháin
    • 陰性:B + na haon 名詞單屬A + 形容詞單屬Y+amháin
  • X=2:B an dá +L名詞雙數A +L形容詞單數Y
  • X=3-10:
    • 使用na的數詞,要Eclipsis(trí->dtrí, ceithre->, gceithre, cúig->gcúig , ocht-> n-ocht, deich->ndeich)。如同屬格代詞後面na要接Eclipis一樣。
    • 名詞使用三到十型(若可用)或主格。
數字 冠詞 X數詞 A名詞 Y形容詞 範例
1 an(陽)

na(陰)

aon(陽)

haon(陰)

L名詞單屬(陽)

名詞單屬(陰)

L形容詞單屬(陽)

形容詞單屬(陰)

rud an aon fhear mhór

rud na haon bean mór

2 an L名詞雙數 L形容詞單數 fad an dá bróig bheag

(兩隻鞋的長度)

3 na dtrí L 單主

H 三到十型

L複數

(除了名詞是以母音結尾的三到十型時,如:bliana、pingine等,形容詞不Lenition)

rud na dtrí fear mór


tréimhse na gceithre bliana fad

(四年的期間)


4 gceithre
5 gcúig
6
7 seacht E單主/三到十型
8 n-ocht
9 naoi
10 deich

11-19

原則上,「1X個Y」拆成「(冠詞)X個Y+déag」。但11是「(an t-)aonL+單數名詞+d(h)éag」。

  • deag or dheag:déag 前接母音結尾的名詞時,變成dhéag,如 dhá bó dhéag,但是以下除外:
    • 三到十型的名詞:ceithre bliana déag.
    • euro(歐元):cúig euro déag.
  • 「冠詞+X個+形容詞+Y」:=
    • 要改為(冠詞)+「X個Y」+L形容詞
    • 如果遇到13~19,有三到十型的名詞就變成三到十型。三到十型若以母音結尾,形容詞為複數並維持原型,不Lenition。
數字 說明 範例 加形容詞 冠詞
11 aonL+單數名詞+déag aon bhád déag aon bhád déag mhóra an t-(不分陰陽)
12 dhá(trí, ceithre, cúig, sé)L+單數名詞+déag dhá bhád déag dhá bhád déag mhóra an
13-16 trí (ceithre, cúig, sé)L+單數名詞+déag trí bhád déag trí bhád déag mhóra na
17-19 seacht(ocht, naoi)E+單數名詞+déag seacht mbád déag seacht bhád déag mhóra na
屬格

冠詞+X個+Y(形容詞)的+A(名詞)+的B

  • X=11(不分陰陽):B + an aon + LA單主 + déag + LY形容詞複數
    • 如:
      • stábla an aon chapall déag mhóra
      • ag oscailt an aon fhuinneog déag throm
  • X=12~19:B+「冠詞+(X-10)個+A(名詞)」+ déag + LY形容詞複數
    • 如:該18匹大馬的頭 => ceann + an+ 「(18-10=8)匹馬」+deag + mhóra
    • ceann na n-nocht capall déag mhóra

20-99以上

  • 20, 30, ..., 90 (fiche, tríocha, daichead,..., nócha)等十的倍數
    • 後面接名詞單數主格,前面接an。
    • 就算實際上是屬格,也一律用單屬主格並一律用an。這時an後面的數詞,除了 d, t(dental-dots規則),以及f ,s 開頭以外,一律lenition(類似 an+L單屬陽,但不適用f,s)。
    • 比如:
      • fiche leabhar mór
      • meáchan fiche leabhar mór
      • meáchan an fiche leabhar mór
  • XY型
    • 29-99以上的東西有分傳統系統和簡化系統:
    • 傳統系統
      • XY:「XY個+形容詞+Z」改為「Y個Z+形容詞+is+X0」(比如47隻小貓->「7隻小貓」+is+40)->seacht gcat bheaga is daichead.
      • 如果以1結尾,用單數形容詞(X0 + aon ),2-9原則用複數形容詞並妥以子音交替(但須符合前述規則),比如dhá chapall mhóra is daichead。
      • 數字 A = 三位數以上:「A 扣掉個位數」+ is 個位數的B,形容詞規則如上。例如:
        • 191 chat álainn -> 190 + is aon chat aláinn -> céad nócha is chat álainn.
        • 21,807 mbaile áille (álainn 的複數形)-> míle is fiche, ocht gcéad is seacht mbaile áille
        • 注意搭配阿拉伯數字的寫法:保留形容詞和主詞的子音交替和變化。
    • 簡化系統
      • 很簡單:「數字的數數型」+單主名詞+單主形容詞,如:
        • 191 cat álainn -> céad, nócha a haon cat álainn
        • 21,807 baile álainn -> míle is fiche, ocht gcéad a seacht baile álainn
      • 註:與阿拉伯數字混寫時,名詞和主詞用原型。

其他

X個Y(形容詞)的A,可以寫成:「『X個ceann』+de+LY複名詞+A複形容詞」,如:

  • 13 theach mhóra -> 13 cinn + de + tithe móra -> trí cinn déag de thithe móra.

計人

計人詞2-10和12有獨立的詞,其餘同計物式。

但是也有用計物式算人的,比如dhá namhaid 兩個敵人。

計人詞表(L=lenition,但服從dental-dots不Lenition特例)
數量 愛爾蘭語 被修飾名詞數與格 形容詞變化 備註
1 duine

(aon) duine amháin

單主 單數 和計物一樣
2 beirt L單主

但是bean用ban(複屬)

L複數 當屬格時
  • 不接冠詞:bheirt + LN + Ladj-複
  • 接冠詞:na beirte + LN +Ladj-複.

neart bheirt fhear mhóra

near na beirte fhear mhóea

同義詞:dís

3 triúr 單主

但是bean用ban(複屬)

單數
4 ceathrar
5 cúigear
6 seisear
7 seachtar
8 ochtar
9 naonúr
10 deichníur
11 aon duine dhéag L複數 和計物一樣
12 dáréag 單主

但是bean用ban(複屬)

單數

計人詞的用法:

  • 獨立使用:Cá mhéad gasúr(=garsún)? Ochtar.
  • 當主詞:beirt de na fir;
  • 當前置修飾詞:beirt fhear
  • 當名詞屬格:bád ceathair
  • 也可以用來指示n個東西:dhá cheann 可用beirt代替

cloigeann (pl. cloigne),有時可以指人,如:dhá chloigeann déag 十二人

序數

第幾個名詞。序數詞是名詞時要an t-(單數冠詞an後字首加t)

(L=Lenition,但服從dental-dots不Lenition特例)

數量 愛爾蘭語 被修飾名詞數與格 備註
1 an chéad bhád L單主、複主 可以用於複數名詞

an chéad daoine

2 an dara bád 字首加h

(an dara hasal)

3 an triú bád
4 an ceathrú bád
5 an cuigiú bád
6 an séú bád
7 an seachtú bád
8 an t-ochtú bád an t-
9 an naoú bád
10 an deichiú bád
11 an t-aonú bád déag an t-

11以上的尾數1用aonú

12 an t-dóú bád déag 12以上的尾數2用dóú
20 an fichiú bád
21 an t-aonú bád is fiche an t-

11以上的尾數1用aonú

22 an t-dóú bád is fiche 12以上的尾數2用dóú
30,40,....90 an tríochadú bád

an daicheadú bád

an caogadú bád

an seascadú bád

an seachtódú bád

an t-ochtódú bád

an nóchadú bád

100 an céadú bád
101 an céad is aonú bád céad 不lenition
312 an trí chéad is dóú bád déag
1000,1000000 an míliú X; an milliúnú

基本上和數數很像,但是個位數改成對應的序數詞。

  • X的第n個名詞:
    • 第n個名詞+ ag +代詞
    • 第n個名詞+ le +名詞
    • 但是也有a chéad/ar gcéad N這樣的使用法
  • 每個第X天:去an換成gach,gach dara lá每個第二天

分數

除了1/2、1/3,1/n同序數。

分數 + an/na + 名詞屬格 = 分數 + den + 名詞屬格

數字 愛爾蘭語 用例
1/2 leath leath bealaigh 一半的路
1/3 trian trian den úll

trian na n-úll

這蘋果的1/3

1/4 ceathrú 同序數
1/5 cúigiú
  • go leith:再加1/2;is ceathrú 再加1/4。dhá phingin go leith 2.5便士
  • 複雜數字的分數用 X ar Y 表示
  • an + 序數X + cuid 第X個部分可以指 1/X,例:an fiche naoú chuid = 1/29
  • leath 可以表1半,或是1雙東西的一個
  1. leathdhoras 一扇對開門
  2. tá sé ar leathláimh 他只有一隻手

參考


相關主題