「我所知道的愛爾蘭語-文法-數字」修訂間的差異

出自Tan Kian-ting的維基
跳至導覽 跳至搜尋
行 638: 行 638:
====11-19====
====11-19====
原則上,「1X個Y」拆成「(冠詞)X個Y+déag」。但11是「(an t-)aon<sup>L</sup>+單數名詞+d(h)éag」。
原則上,「1X個Y」拆成「(冠詞)X個Y+déag」。但11是「(an t-)aon<sup>L</sup>+單數名詞+d(h)éag」。
* deag前接母音結尾的名詞時,變成dhéag,如 dhá bó dhéag,但是以下除外:
* deag or dheag:déag 前接母音結尾的名詞時,變成dhéag,如 dhá bó dhéag,但是以下除外:
** 三到十型的名詞:ceithre bliana déag.
** 三到十型的名詞:ceithre bliana déag.
** euro(歐元):cúig euro déag.
** euro(歐元):cúig euro déag.

於 2023年10月6日 (五) 01:54 的修訂

本頁是我所知道的愛爾蘭語系列的一部分。 目錄


以下講標準語的數字使用文法。愛爾蘭語的數字的使用比較複雜,雖然沒有漢語的量詞,但是有修飾人數,類似名或位的數詞,而且修飾名詞和形容詞還要考慮陰陽性單複數及是否軟音化。

愛爾蘭數字分類

  • 基數:數數用、修飾名詞
修飾名詞(表示名詞的數量)的又有分:
    • 修飾人的(x位、x名)
    • 修飾非人的(x個[事物])
  • 序數:第x

基數

數數

數字列表

以下的數字,能加a的都加a,因為在數數的時候,a這個虛詞不能忽略。a會觸發字首加h (h-prothesis)。

有興趣的可以比較1-10的形態和英語、法語等其他印歐語系數字的異同。

0-10

1~10為「虛詞a + 數數基本型(以下稱基本型)」

阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
0 náid 不加虛詞a
1 a haon 基本型原型是aon
2 a dó 計物型為dhá
3 a trí
4 a ceathair 計物型為ceithre
5 a cúig
6 a sé
7 a seacht
8 a hocht 基本型原型是ocht
9 a naoi
10 a deich
11-19

11~19為「虛詞a+『1~9 基本型』+déag(表示10)」。

但是12 (a dó dhéag) 的déag 要lenition,變成dhéag。

阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
11 a haon déag 1+10
12 a dó dhéag
  1. 2+10
  2. 2. *déag -> dhéag
13 a trí déag 3+10
14 a ceathair déag 4+10
15 a cúig déag 5+10
16 a sé déag 6+10
17 a seacht déag 7+10
18 a hocht déag 8+10
19 a naoi déag 9+10
20-99
  • 我們把二位數拆成XY比較。
  • X0(20、30、40、50、60、70、80、90) 如下所示,不加虛詞a。
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
20 fiche
30 tríocha
40 daichead
50 caoga
60 seasca
70 seachtó
80 ochtó
90 nócha
  • XY(尾數Y非0時)=「X0 + 虛詞a +Y」
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
21 fiche a haon 20+1
33 tríocha a trí 30+3
52 caoga a dó 50+2
75 seachtó a cúig 75+5
86 ochtó a sé 80+6
99 nócha a naoi 90+9
100-999

我們還是把三位數拆成 XYZ:

  • X00:

céad 表示100,不加a,200, 300..., 900是以「X個100」的形式表示。

根據之後會細講的規則,200, 300, ... , 600中,céad要 lenition;700, 800, 900中,céad要eclipsis。於是得下表:


阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
100 céad 開頭不加aon
200 dhá chéad 1.不是dó開頭

2. 以下到600,céad 需 lenition

300 trí chéad
400 ceithre chéad 不是ceathair開頭
500 cúig chéad
600 chéad
700 seacht gcéad 以下到900,céad 需 eclipsis
800 ocht gcéad
900 naoi gcéad
  • X10=X00+a+10的基本型,如:
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
110 céad a deich 100+10
210 dhá chéad a deich 200+10
910 naoi gcéad a deich 900+10
  • XY0(Y>1,即X20, X30...X90)=X00+is+Y0基本型,如:
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
120 céad is fiche 100+is+20
230 dhá chéad is tríocha 200+is+30
850 ocht gcéad is caoga 800+is+50
990 naoi gcéad is nócha 900+is+90
  • XYZ(其餘三位數)=X00+YZ基本型(如果前面有a,補a),如:
阿拉伯數字 愛爾蘭語 備註
101 céad a haon 100+1
102 céad a dó 100+2
209 dhá chéad a naoi 200+9
311 trí chéad a haon déag 300+11
312 trí chéad a dó dhéag 300+12
519 cúig chéad a naoi déag 500+19
521 cúig chéad fiche a haon 500+21
659 sé chéad caoga a naoi 600+59
882 ocht gcéad ochtó a dó 800+82
999 naoi gcéad nócha a naoi 900+99
1000以上

以下講愛爾蘭語Córas na mBunuimhreacha(基數系統)的數數法。

míle 是1000;milliún 是1,000,000。

將數字三位撇結,XXX,YYY這樣,然後再換如:

「XXX個míle+YYY的數數型」(X個Y這種計數用法之後會提到)

例:974,345 = 974個míle + 345 = naoi gcéad seachtó is ceithre míle, trí chéad daichead a cúig

如果後面的群組是000不用管他。如:ceithre mhíle is fiche 24,000

另1,001為 míle a haon,中間不用加逗號。

算數

  1. X+Y = Z:X的數數型 is Y的數數型, sin Z的數數型;a trí is a dó, sin a cúig (3+2 = 5)
  2. X-Y = Z:Y的數數型 ó X的數數型*, sin Z的數數型;a dó óna trí, sin a haon (3-2 = 1)
  3. X*Y = Z:X的數數型 faoi Y的數數型*, sin Z的數數型;a dó faoina trí, sin a sé (2 * 3 = 6)
  4. X/Y = Z:X的數數型 ar Y的數數型, sin Z的數數型;a sé ar a trí, sin a dó (6 / 3 = 2)

註:

  1. 標星號*者(ó, faoi),若後接Y的數數型開頭為a,則:
    1. ó + a -> óna
    2. faoi + a -> faoina
    X ar Y有「X比Y」或是「X分之Y」的意思

號碼式念法、小數

  1. 一般號碼:把數字n依位數拆成一個一個數字個別唸。
    例:18712 => 1,8,7,1,2 =>a haon, a hocht, a seacht, a haon, a dó
  2. 小數:「整數部分的數數型」+pointe(點,IPA:[pˠinʲtʲə] m4,pl.~í)+「小數部分的號碼式念法」
    例: 106.27 => 106 + pointe + 2,7 => céad is a sé pointe a dó, a seacht
  3. 比數:數數型 ar 數數型,如:a haon ar a dó (1:2)
  4. 時間:
    1. 數數型 + a chlog:幾點。如:a haon a chlog 1點。
    2. ceathrú +i ndiaidh + 數數型:x點15分(ceathrú有一刻、15分鐘,或是四分之一的意思)
      1. ceathrú 改為 leath,指x點半(leath有30分鐘、一半之意)
    3. ceathrú chun +數數型:x點45分
      1. 英語「分+past/after+時」(0<分<=30)的對應用法:
      2. 「x 個 nóiméad(分鐘)」 chun +y的數數型:x分鐘到y點;y-1點(60-x)分
        deich nóiméad chun a sé 直譯:10分鐘到6點,即5點50分
      3. 「x 個 nóiméad」 tar éis (i ndiaidh同義詞) + y的數數型:x分在y時以後;x時y分
        deich nóiméad tar éis a sé 6點之後10分鐘,6時10分。
  5. 幾號名詞:「名詞+a+數數型」:
    seomra a dó 二號房
    bus a haon 一路公車
    Pól a trí 保羅三世

去掉a的數數型

打牌
  1. aon an mháimh (Ace王牌,mámh:王牌 trump)
  2. an + (t-) aon/do…/deich + 花色,花色包含:
    1. hart 紅心
    2. triuf 梅花
    3. spéireata 黑桃
    4. muileata 方塊
做幾次
  1. faoi + 數數型(Lenition,去a),如:faoi dhó(作)兩次
X個或Y個
  1. 1個或n個名詞:名詞+nó+數詞(去數數型),如:lá nó dhó(注意不是dó)一天或兩天
  2. x個或y個名詞:x(去數數型)+nó+y(去數數型)+de+名詞單數(Lenition):cúig nó sé de bhliain 五或六年

計物

縮寫解釋
  • 單主:名詞的單數主格
  • 雙數:
    • 第2變格名詞的單數與格 (bróg-> bróig; girseach -> girsigh)
    • 其餘變格名詞的單數主格
  • 三到十:
    • 有些名詞,主要是單位名詞,若前接數量詞3到10的其中一個,使用「三到十」的特殊複數形式(以下稱「三到十型」,例如下表)外,餘用單數主格
    • 方言涵納特有的有三到十型的名詞。
有「三到十型」的常用名詞
名詞 三到十型 解釋
bliain bliana
ceann cinn 頭、個 除「頭」以外,亦指「幾個東西」的「幾個」,接在數詞後面,代指先前提到的名詞,不用於人。

比如:我有三隻狗,他有七隻。

Tá trí ghadhar agam, agus tá seacht gcinn aige.

orlach orlaí 英寸
seachtain seachtainí 週(week)、禮拜
pingin pingine 便士(penny,貨幣單位)
slat slata 碼(yard);桿子
troigh troithe 英尺
uair uaire 次(time);時間
ubh uibh
cloigeann cloigne 骷髏頭;(計人量詞)位、名
  • L:後方名詞lenition軟音化
  • E:後方名詞eclipsis暗音化
  • H:後方名詞h-prothesis(母音開頭者,字首加h)

1-10

  1. 形容詞位置順序:冠詞(若有)+數詞+名詞+形容詞+amháin(若有)
  2. 變成屬格時,位於被修飾名詞(所屬名詞)之後,性數子音冠詞交替不變。seolta na trí bhád 三艘船隻的
數字 說明 範例 子音交替 使用冠詞 形容詞變化 範例2 備註
1 aonL + 單主 + amháin

單主 + amháin

單主

aon chapall amháin

capall amháin

capall

L an 單數。
其性與子音交替,同所修飾名詞
an t-aon chapall mór amháin

an t-aon bhean mhór amháin

此處aon 不能單獨使用,單獨使用指:任何any。

amháin有「只、衹」的意思。

an + aon 變成 an t-aon(字首加h),不分陰陽

2 dháL + 雙數 dhá chapall

dhá bhróig

L複數 an dá chapall mhóra

an dá bhean mhóra

  1. 前接an冠詞變成dá,即an + dháL -> an dáL。an dá chapall
  2. 所有格代詞+dhá+名詞時,名詞依所有格代詞子音交替或字首加h。如:
    1. a dhá húll 她的兩顆蘋果
    2. bhur dhá gcat 你們的兩隻貓
3-6 trí(ceithre, cúig, sé) L +三到十(單主) trí(ceithre, cúig, sé) chapall

trí(ceithre, cúig, sé) huibhe

L 其他

H 三到十型

na L複數

(除了名詞是以母音結尾的三到十型時,如:bliana、pingine等,形容詞不Lenition)

na trí chapall mhóra

na trí bhean mhóra

7-10 seacht(ocht, naoi, deich)E+三到十(單主) seacht (ocht, naoi, deich) gcapall

seacht (ocht, naoi, deich) n-uibhe

E na naoi gcapall mhóra

na naoi mbean mhóra

屬格

冠詞+X個+Y(形容詞)的+A(名詞)+的B

  • X=1
    • 陽性:B + an aon L名詞單屬A + L形容詞單屬Y+amháin
    • 陰性:B + na haon 名詞單屬A + 形容詞單屬Y+amháin
  • X=2:B an dá +L名詞雙數A +L形容詞單數Y
  • X=3-10:
    • 使用na的數詞,要Eclipsis(trí->dtrí, ceithre->, gceithre, cúig->gcúig , ocht-> n-ocht, deich->ndeich)。如同屬格代詞後面na要接Eclipis一樣。
    • 名詞使用三到十型(若可用)或主格。
數字 冠詞 X數詞 A名詞 Y形容詞 範例
1 an(陽)

na(陰)

aon(陽)

haon(陰)

L名詞單屬(陽)

名詞單屬(陰)

L形容詞單屬(陽)

形容詞單屬(陰)

rud an aon fhear mhór

rud na haon bean mór

2 an L名詞雙數 L形容詞單數 fad an dá bróig bheag

(兩隻鞋的長度)

3 na dtrí L 單主

H 三到十型

L複數

(除了名詞是以母音結尾的三到十型時,如:bliana、pingine等,形容詞不Lenition)

rud na dtrí fear mór


tréimhse na gceithre bliana fad

(四年的期間)


4 gceithre
5 gcúig
6
7 seacht E單主/三到十型
8 n-ocht
9 naoi
10 deich

11-19

原則上,「1X個Y」拆成「(冠詞)X個Y+déag」。但11是「(an t-)aonL+單數名詞+d(h)éag」。

  • deag or dheag:déag 前接母音結尾的名詞時,變成dhéag,如 dhá bó dhéag,但是以下除外:
    • 三到十型的名詞:ceithre bliana déag.
    • euro(歐元):cúig euro déag.
  • 「冠詞+X個+形容詞+Y」:=
    • 要改為(冠詞)+「X個Y」+L形容詞
    • 如果遇到13~19,有三到十型的名詞就變成三到十型。三到十型若以母音結尾,形容詞為複數並維持原型,不Lenition。
數字 說明 範例 加形容詞 冠詞
11 aonL+單數名詞+déag aon bhád déag aon bhád déag mhóra an t-(不分陰陽)
12 dhá(trí, ceithre, cúig, sé)L+單數名詞+déag dhá bhád déag dhá bhád déag mhóra an
13-16 trí (ceithre, cúig, sé)L+單數名詞+déag trí bhád déag trí bhád déag mhóra na
17-19 seacht(ocht, naoi)E+單數名詞+déag seacht mbád déag seacht bhád déag mhóra na
屬格

冠詞+X個+Y(形容詞)的+A(名詞)+的B

  • X=11(不分陰陽):B + an aon + LA單主 + déag + LY形容詞複數
    • 如:
      • stábla an aon chapall déag mhóra
      • ag oscailt an aon fhuinneog déag throm
  • X=12~19:B+「冠詞+(X-10)個+A(名詞)」+ déag + LY形容詞複數
    • 如:該18匹大馬的頭 => ceann + an+ 「(18-10=8)匹馬」+deag + mhóra
    • ceann na n-nocht capall déag mhóra

20-99以上

  • 20, 30, ..., 90 (fiche, tríocha, daichead,..., nócha)等十的倍數
    • 後面接名詞單數主格,前面接an。
    • 就算實際上是屬格,也一律用單屬主格並一律用an。這時an後面的數詞,除了 d, t(dental-dots規則),以及f ,s 開頭以外,一律lenition(類似 an+L單屬陽,但不適用f,s)。
    • 比如:
      • fiche leabhar mór
      • meáchan fiche leabhar mór
      • meáchan an fiche leabhar mór
  • XY型
    • 29-99以上的東西有分傳統系統和簡化系統:
    • 傳統系統
      • XY:「XY個+形容詞+Z」改為「Y個Z+形容詞+is+X0」(比如47隻小貓->「7隻小貓」+is+40)->seacht gcat bheaga is daichead.
      • 如果以1結尾,用單數形容詞(X0 + aon ),2-9原則用複數形容詞並妥以子音交替(但須符合前述規則),比如dhá chapall mhóra is daichead。
      • 數字 A = 三位數以上:「A 扣掉個位數」+ is 個位數的B,形容詞規則如上。例如:
        • 191 chat álainn -> 190 + is aon chat aláinn -> céad nócha is chat álainn.
        • 21,807 mbaile áille (álainn 的複數形)-> míle is fiche, ocht gcéad is seacht mbaile áille
        • 注意搭配阿拉伯數字的寫法:保留形容詞和主詞的子音交替和變化。
    • 簡化系統
      • 很簡單:「數字的數數型」+單主名詞+單主形容詞,如:
        • 191 cat álainn -> céad, nócha a haon cat álainn
        • 21,807 baile álainn -> míle is fiche, ocht gcéad a seacht baile álainn
      • 註:與阿拉伯數字混寫時,名詞和主詞用原型。

其他

X個Y(形容詞)的A,可以寫成:「『X個ceann』+de+LY複名詞+A複形容詞」,如:

  • 13 theach mhóra -> 13 cinn + de + tithe móra -> trí cinn déag de thithe móra.

序數

參考


相關主題